Histerosalpingografi (HSG)

Histerosalpingografi (HSG) veya ilaçlı rahim filmi jinekolojide rahim içinin ve kanalların yapısal ve işlevsel özelliklerini incelemede kullanılan bir yöntemdir. HSG rahmin boyutu ve şekli hakkında bilgi verir. Rahim anormalliklerinin değerlendirilmesinde, miyom, polip, doğumsal rahim anormallikleri ve rahim içi yapışıklıkların tanısında yardımcı olur.

HSG en iyi adet kanamasının son gününden sonraki 2-5 günlük aralıkta yapılmalıdır (adet döngüsünün 6-11. günleri arasında). Bunun nedeni bir yandan adet kanamasının rahim içinden tüplere ve buradan da karın boşluğu içine dolmasının yaratacağı sorunlara engel olmak, öte yandan rahim içindeki muhtemel bir gebeliğe zarar vermemektir. Çünkü çok nadiren de olsa gebe kalamama nedeniyle değerlendirilen bir kadında tesadüfen o ay gebelik var olabilir.

Jinekolojik muayene pozisyonundayken rahim ağzını görüntülemek için vajinaya bir alet yerleştirilir (spekulum). Daha sonra rahim girişine kanül adı verilen bir diğer alet yerleştirilir. Kanüle tutturulan enjektörden birkaç aşamada basınç uygulanarak kontrast madde (ilaçlı madde) verilir. Bu sıvı röntgen filminde bulunduğu yerlerde ışını geçirmediğinden beyaz bir görünüm kazandırır. Sıvı verilmesi esnasında ya belli aralıklarla röntgen filmleri alınır veya floroskopi adı verilen yöntem kullanılarak ekrandan sıvının geçişi sürekli olarak izlenir ve kaydedilir. HSG, röntgen ışınları yardımıyla gerçekleştirilen bir teknik olmasına karşın verilen ışın dozu yüksek değildir.

Kadınlar arasında genellikle rahim filminin çok ağrılı olduğuna dair yaygın bir kanı vardır. Ancak kibar ve dikkatli bir uygulamayla yapıldığında aslında HSG karında biraz batma ve gerilme hissi yaratan ve dayanılabilecek kadar az ağrı veren bir işlemdir. Bu nedenle genellikle işlem genel anestezi altında uygulanmaz. Ancak normal jinekolojik muayeneye bile zor tahammül eden, ağrı eşiği düşük ve çok hassas kadınlarda anestezi altında da (narkoz ile) çekilebilir. Hastaların çok büyük bir kısmında işlemden 30-60 dakika önce alınacak olan basit bir ağrı kesici işlemin rahat ve sorunsuz geçmesini sağlar.

HSG çekilmesinden sonraki aylarda kendiliğinden oluşan gebeliklerde bir miktar artış gözlenmektedir. Bunun nedeni tüplerdeki hafif yapışıklıkların basınçla verilen ilaç nedeni ile açılması şeklinde açıklanmaktadır. Bir de eğer kısırlığa bir sebep olarak mikrobik bir olay varsa verilen ilacın antimikrobial özellikleri de tedavi edici olabilir. Uzun süredir infertilite (kısırlık) problemi çeken bir çiftin HSG filmi çekildikten sonra kendiliğinden gebe kalması bu yüzden şaşırtıcı değildir.

Rahim filmi çekilirken nadiren alerjik reaksiyon gelişebilir.  En sık görülen komplikasyon ise pelvik enfeksiyondur ve her 100 hastadan birinde görülür. Enfeksiyonu önlemek için işlem öncesi ya da sonrası antibiyotik kullanımı faydalı olabilir.

Rahim Filmi çekimi sonrasında lekelenme tarzında ya da az miktarda vajinal kanama olabilir. İşlem sırasında rahim ağzı az miktarda da olsa zorlandığından işlem sonrası 48 saat süre ile cinsel ilişkide bulunmak ve vajinal tampon kullanmak sakıncalıdır, bunlardan kaçınılması gerekmektedir.

HSG hangi anormallilkleri tespit eder?

• Doğumsal rahim anormallikleri

• Submüköz miyomlar

• Rahim içi yapışıklıklar

• Rahim içindeki polipler

• Fallop tüplerindeki tıkanıklıklar

• Hidrosalpinks

• Salpingitis istmica nodozum (SIN)

• Fallop tüpünün polipleri, divertiküller ve maligniteler

HSG kimlere yapılamaz?

Aktif pelvik, vaginal seya servikal enfeksiyonu ve anormal vajinal kanaması olanlara HSG uygun değildir. Gebelik şüphesi olanlara da işlem kesin olarak yapılmamalıdır.